Ο Υπολογιστής των Αντικυθήρων

Το 1901, στα Αντικύθηρα, σφουγγαράδες της Σύμης, προσπαθώντας να βρουν σφουγγάρια ανακαλύπτουν το ναυάγιο ενός αρχαίου πλοίου, απ’όπου ανασύρθηκαν στα επόμενα χρόνια διάφορα αριστουργήματα γνωστά σαν «Θησαυρός των Αντικυθήρων».
Ανάμεσα στα ευρήματα ήταν και ένα ξύλινο διαβρωμένο κιβώτιο, που εξαιτίας της έκθεσής του στον ήλιο και την ατμόσφαιρα έσπασε και αποκάλυψε ένα σύνολο πλακών και σχεδίων που θύμιζαν γρανάζια και τροχούς.

Το κιβώτιο αυτό έτυχε μεγάλης επιστημονικής -και γενικότερης- δημοσιότητας και ο μηχανισμός που περιείχε δημιούργησε ένα από τα πιο ερεθιστικά επιστημονικά μυστήρια σε σχέση με την τεχνολογία των αρχαίων Ελλήνων.
Οι διαμάχες των επιστημόνων, Ελλήνων και ξένων, σχετικά με το τι ακριβώς ήταν ο μηχανισμός διήρκεσε δεκάδες χρόνια, έως ότου, το 1955, τον εξέτασε ο Βρετανός επιστήμονας Ντέρεκ ντε Σόλα Πράις, ειδικός στους ωρολογιακούς μηχανισμούς της αρχαιότητας.

Ο Πράις, συνεργαζόμενος με το ίδρυμα «Δημόκριτος» και ειδικά με τον πυρηνικό φυσικό Χαρ. Καράκαλο, ο οποίος έκανε τις πιο καθαρές ραδιοακτινογραφίες των πλακών του μηχανισμού που είχαν διασωθεί, μπόρεσε να ολοκληρώσει την έρευνά του μετά από 20 περίπου χρόνια!
Έτσι στα 1975 δημοσίευσε μια εμπεριστατωμένη αναφορά-έκθεση για τον μηχανισμό, τον οποίο χαρακτήρισε σαν τον πιο πολύπλοκο μηχανισμό που είχε κατασκευαστεί ποτέ στον κόσμο, τουλάχιστον έως τα 1200 μ.Χ. 27 γρανάζια διαφόρων μεγεθών, απόλυτα ακριβή ως προς την κατασκευή των οδόντων τους με μια χειρολαβή κινούνται ταυτόχρονα και δείχνουν διάφορες αστρονομικές παρατηρήσεις.
Το μηχάνημα δεν είναι ένας αστρολάβος αλλά ένα αστρονομικό όργανο μεγάλης ακρίβειας, που δείχνει τις κινήσεις του Ήλιου, της Γης και της Σελήνης σε διάφορες μεταξύ τους φάσεις.
Η έρευνα έδειξε ότι κατασκευάστηκε στη Ρόδο, στη σχολή του Ποσειδωνίου.

Όμοιός του μηχανισμός δεν έχει βρεθεί πουθενά αλλού στον κόσμο και η αξία του, επιστημονική και ιστορική, είναι τεράστια.
Ο Πράις κατασκεύασε δύο αντίγραφα του μηχανισμού, το ένα δε απ’αυτά χάρισε στην Ελλάδα.
Σήμερα το αντίγραφο αυτό βρίσκεται στο Εθνικό Μουσείο Αθηνών, ενώ του αρχικού μηχανισμού έχουν διασωθεί και αποκατασταθεί τρία τμήματα που υπάρχουν στο ίδιο μουσείο.