Μνημοσύνη

Η Μνημοσύνη ( γνωστή μερικές φορές και ως Μνήμη, που όμως ήταν άλλη θεότητα) ήταν η προσωποποίηση της μνήμης στην ελληνική μυθολογία.
Ανήκε στους Τιτάνες, ήταν κόρη της Γαίας και του Ουρανού και μητέρα των Μουσών από τον Δία.

Στη Θεογονία του Ησίοδου, οι βασιλείς και οι ποιητές λαμβάνουν τις δυνάμεις του εξουσιαστικού τους λόγου από την κατοχή τους επί της Μνημοσύνης και των ειδικών σχέσεών τους με τις Μούσες.

Ο Δίας κοιμήθηκε με τη Μνημοσύνη για εννέα συνεχόμενες μέρες και έτσι δημιουργήθηκαν οι εννέα Μούσες.
Μνημοσύνη ήταν επίσης το όνομα ενός ποταμού στον Άδη, παράλληλου της Λήθης, σύμφωνα με μια σειρά ελληνικών ταφικών επιγραφών του 4ου αιώνα π.Χ. σε δακτυλικό εξάμετρο.
Οι ψυχές των νεκρών έπιναν από τη Λήθη, έτσι ώστε να μη θυμούνται τις προηγούμενες ζωές τους όταν μετενσαρκώνονταν.
Οι αρχάριοι ενθαρρύνονταν να πίνουν από τον ποταμό Μνημοσύνη όταν πέθαιναν, αντί από τη Λήθη.
Αυτές οι επιγραφές μπορεί να συνδέονται με μια ιδιωτική μυστική θρησκεία, ή με Ορφική ποίηση.

Παρομοίως, όσοι ήθελαν να συμβουλευτούν το μαντείο του Τροφωνίου στην Βοιωτία έπρεπε να πιουν εναλλάξ από δύο πηγές που αποκαλούνταν «Λήθη» και «Μνημοσύνη», (προκειμένου να λησμονείται το παρελθόν και η μνήμη να ξεκινά απ΄ το παρόν).
Ανάλογο σκηνικό περιγράφεται και στην Πολιτεία του Πλάτωνα.

«Οι “Μούσες” τώρα και γενικά η Μουσική ωνομάσθηκαν έτσι απ’ το “μώσθαι” (έρευνα), απ’ την αναζήτηση για την Φιλοσοφία και την Γνώση.» (Πλάτων, «Κρατύλος» 406 Α.)
Απ’ τα λεγόμενα του Πλάτωνα βλέπουμε, ότι οι Μούσες είναι οι ίδιες οι Τέχνες και οι Επιστήμες, που ανακάλυψαν και ανέπτυξαν οι άνθρωποι σε πολύ παλαιότερες εποχές.
Κάθε αρχαίος αλλά και αρκετοί σύγχρονοι συγγραφείς, ποιητές, φιλόσοφοι, ιστορικοί, επιστήμονες, επικαλούνται τις πανέμορφες Μούσες, για να τους εμπνεύσουν, και να μπορέσουν να φέρουν σε πέρας το δικό τους έργο.
Ουσιαστικά πρόκειται για μία προσπάθεια ανάκλησης και επαναφοράς της αρχέγονης μνήμης του ανθρώπου.

Για τον Σωκράτη η μάθηση είναι ανάμνηση, δηλαδή κάθε τι, το οποίο ανακαλύφθηκε και μαθεύτηκε απ’ τους ανθρώπους σε κάποια παλαιότερη χρονική στιγμή, έχει αποτυπωθή σαν σφραγίδα στο D.N.A. των κυττάρων μας: «ότι δηλαδή για εμάς η μάθηση δεν είναι παρά ανάμνηση, και σύμφωνα με αυτό είναι αναγκαίο να έχουμε μάθει σε κάποιο προηγούμενο χρόνο αυτά που τώρα ανακαλούμε στην μνήμη μας» (Πλάτων «Φαίδων», 72 D).